Het terrein van de voormalige krachtcentrale Charlottenburg, gelegen op het eiland Mierendorff tussen de rivier de Spree en het Westhafenkanaal, krijgt inmiddels een volledig nieuwe bestemming. In het kader van de verdichting van stedelijke agglomeraties worden in verschillende steden momenteel nieuwe woonwijken gebouwd op voormalige industrieterreinen. Gemeentes moeten niet alleen nieuwe woningen creëren, maar staan ook voor de uitdaging om retentiegebieden beschikbaar te houden met het oog op mogelijke zware regenval door klimaatverandering. Een van de maatregelen voor dit conflicterende gebruik van land is de integratie van groenzones in het gebouwenbestand. Hierdoor kan zowel CO2 als water worden opgeslagen en kunnen pieken in de afvoer van regenwater worden verminderd. Dit zijn voordelen die groendaken en verticale tuinen in de moderne stadsplanning vrijwel onmisbaar maken.
Vooroplopen als groene metropool in Europa
In dit opzicht heeft het nieuwe AERA-kantoorpand duidelijk nieuwe normen gesteld. Enerzijds gaat het nieuwe gebouw mooi op in de stedelijke omgeving van de omliggende gebouwen, anderzijds valt het op door zijn imposante daktuin. Dit was precies de bedoeling van Benedict Crasemann, projectontwikkelaar bij vastgoedbedrijf en opdrachtgever BAUWENS: “Ons doel was om de natuur te integreren in plaats van te verdringen en zogenaamde grenzen te laten vervloeien. Zo moest er een echt groen gebouw ontstaan en daarin zijn we volledig geslaagd.” Het gebouw met acht verdiepingen van meer dan 100 meter lang en zo'n 20 meter breed valt op door zijn grote glazen gevels. De commerciële verhuureenheden worden gekenmerkt door open ruimtelijke concepten met plafondeilanden en vergaderruimtes met een panoramisch uitzicht. Al in de 6 meter hoge foyer met galerij wordt duidelijk dat dit een kantorencomplex van de nieuwste generatie is.
Om dit met een bijpassend intensief groendak te bekronen, waren allerlei bouw- en planningsbedrijven bij het project betrokken, waaronder de architecten Grüntuch Ernst, MBN als hoofdaannemer en de experts voor stadslandschappen Tancredi Capatti van landschapsarchitectenbureau capattistaubach: “Hoe ziet de moderne werkplek in onze hoofdstad eruit? De beste manier om de toekomst te voorspellen, is door die zelf vorm te geven”, zegt hij over het speculatieve ontwerp. Dit concept stond centraal bij de uitvoering van de AERA-buitenruimte die perfect opgaat in de groene omgeving aan de oever van de Spree.
Het verloop van de bovenste verdiepingen geeft het dakoppervlak een trapvormig aanzien en de groenvoorziening met een oppervlak van 2.200 m2 strekt zich uit over alle etages. Toegang is mogelijk via een opgang aan de westkant van het gebouw. Deze vormt een externe verbinding tussen de hoofdingang en het dak en kan vanaf elke verhuureenheid betreden worden. Bij de vormgeving van de tuin, die ook langs de opgang te vinden is, werden verschillende elementen gebruikt, variërend van reguliere groenzones, kiezelbedden en zandlenzen tot aan zitgelegenheden - en dit alles in een prachtige setting. Het is daarbij zelfs gelukt om de onvermijdelijke dakcomponenten van de gebouwinstallaties in het uiterlijk te integreren of nagenoeg in de hoge borders te laten verdwijnen. Er zijn geen vaste patronen te ontdekken in de indeling met vier niveaus, waarvan de centraal gelegen overgang is ontworpen als tribune voor evenementen. De ontwikkeling van innovatieve structuren met een ecologische meerwaarde staat bij het ontwerp van het AERA-gebouw voorop.
Hand in hand op weg naar succes
Voor een dergelijk baanbrekend bouwwerk mag op geen enkel punt concessies worden gedaan als het gaat om visuele eisen, functionaliteit en de kwaliteit van de afwerking. Sebastian Simon en Michael Oelmann van Garten- und Landschaftsbau Klaus Hildebrandt AG, gevestigd in Hamburg, waren verantwoordelijk voor het realiseren van de dakvergroening. Op basis van zijn ervaringen met eerdere projecten bij de keus van vormgevingselementen koos Michael Oelmann primair voor de hoogwaardige metalen producten van Richard Brink GmbH & Co. KG: “De totale opzet van paden en groenzones, perken en zitgelegenheden geeft de indruk alsof deze één geheel is. Dit is niet in de laatste plaats te danken aan het feit dat het merendeel van de omkaderende elementen daadwerkelijk afkomstig zijn van één bedrijf. De firma Richard Brink levert trapbomen, borderranden en hoge borders, allemaal van cortenstaal, alsmede afwateringsgoten en roosters. Ook bij speciale vormen en projectspecifieke eisen werden alle levertermijnen stipt aangehouden. We zijn uitermate tevreden over onze jarenlange partner en hopen dat we samen nog meer projecten kunnen realiseren.”
De verschillende etages van de opgang naar het dak worden gekenmerkt door de afwisseling van aangelegde bloemperken en hoge borders. Deze leiden de bezoekers langs een licht slingerend pad tussen de glazen gevel van het gebouw en de reling van de trappen. De vlakke perken worden omgeven door stalen randen van het type ‘Ora Max’ van 3,0 mm dik en 150 mm hoog, geleverd door de firma Richard Brink. De trapbomen van 10 mm dik, op maat gemaakt voor de afmetingen van de treden, fungeren tevens als borderrand, want de verspringende wanden van de hoge borders van de trap- of etage-overgangen zijn direct verbonden met de trapbomen. De hoge borders van het type ‘Semira’ werden hier en daar voorzien van extra zitbanken, zodat er een park is gecreëerd met verschillende oasen van rust met zicht op de skyline. De uiteinden van alle op maat gemaakte hoge borders lopen schuin af, zodat er een elegante overgang ontstaat naar de radiaal voorgebogen borderranden. Verder worden de afzonderlijke niveaus gekenmerkt door nog meer organisch gevormde hoge borders die los als eilanden tussen de paden zijn aangebracht.
In totaal zijn meer dan 35 plantensoorten, waaronder bomen tot 12 m hoog en vaste planten die geschikt zijn voor de lokale omstandigheden, in de perken geplant. Hierdoor wordt op jaarbasis tot wel 5 ton CO2 gebonden. Het pad zelf met een lengte van 480 meter is gemaakt van drainerend glorietbeton met een zandlook en is deel van het systeem van regenwaterbeheer. Als voorzorgsmaatregel tegen overstromingen zijn er in het kader van het sponsstadconcept retentiebakken geïntegreerd in het ecologische, watergebonden oppervlak van het pad. Het inkomende water wordt door absorptie- en capillaire vliezen tussen de bakken en de substraatlaag verspreid, zodat de planten het water kunnen opnemen. Bij hoge temperaturen geeft de vegetatie het water dan via transpiratie af aan de omgeving, wat het microklimaat verbetert en de kwaliteit van verblijf in de zomer ten goede komt. Dit betekent dat de hoge borders en stalen banden geen volledig gesloten constructies vormen, maar aan het oppervlak van de afzonderlijke gebieden als begrenzing fungeren terwijl de ondergrondse watertoevoer naar de planten is gewaarborgd.
Naast plantsystemen is het Oost-Westfaalse familiebedrijf vooral gespecialiseerd in de fabricage van drainage- en afwateringsoplossingen. De daktuin wordt ook gesierd door de betonnen ‘Fortis’-goten met een hoogte van 80 mm en een nominale breedte van DN 100, fraai aangevuld door het gietijzeren designrooster ‘Zippa’. Deze zorgen, perfect afgestemd op het kleurconcept met de donkere balustrades, onder meer voor de afvoer van water in de overgangsgebieden tussen de etages bij de trappen. Langs de opgang dragen ze in de dagkanten van ramen en deuren ook zorg voor de afwatering van de glazen gevel. Het AERA-gebouw past naadloos in een reeks prestigieuze projecten in de hoofdstad, zoals de herinrichting van het centrum aan de Potsdamer Platz, waarbij producten van de firma Richard Brink zijn ingezet. Het brede productassortiment van de fabrikant vormt ook bij AERA de basis voor een esthetische oase van welzijn die door de beplanting letterlijk met leven werd gevuld.
Benedict Crasemann concludeert als volgt: “We zijn trots dat we verantwoordelijk zijn voor dit project en willen alle betrokkenen bedanken, van de constructeurs en architecten tot de verwerkende en toeleverende bedrijven die met hun constructieve samenwerking de sleutel vormden tot het succes. Met AERA is een idee van het kantoor van de toekomst werkelijkheid geworden waarbij een aangename tegenhang van het dagelijks werk een integraal onderdeel is van de werkplek.” BAUWENS heeft na het voltooien van de werkzaamheden de verantwoordelijkheid voor het nieuwe pand overgedragen aan Immobilien-Assetmanagement AG Real I.S. en draagt zorg voor de ontwikkeling van een wijk op een aangrenzend perceel waar in een totaal van acht gebouwen nog eens 100.000 m2 woon- en kantoorruimte wordt gerealiseerd.
(ca. 9.310 tekens)
